Esta ye una rellación de fontanes nun merguyables pero con gran importacia pola so allugamientu ó el caudal que surde n'ellos.
La Fonte los Remedios
Baxu la ermita del mesmu nome surden les agües de la Fonte Los Remedios, nel llugar de Sanzabornín, nel Conceyu d'Illas. La peña que más abonda n'esti conceyu ye la cuarcita, onde destaca como cumal de la comarca el Bufarán, de 650 m.s.n.m. y nomau equivocadamente como Gorfolí. Una pequeña veta caliar ye la que acueye nel so interior esti pequeñu riu soterrañu que surde n'esti fontan.
Farfao de la Viña
Surden equí les agües d'una gran parte de Los Urrieles. Comprobao por colloración ye la esistencia d'un gran riu soterrañu que dende más allá de Peña Castil llega dica'l Riu Cares.
En 1994, merguyadores del Cave Diving Group y del G. E. Gorfolí esploren un cortu sifón ente costeros dica algamar una campana onde la continuación ta torgada por una llábana de formigón. 
Dempués d'unos años, en 1999, espeleologos del G.E Gorfolí entren peles galeríes aeries cimeres y dempués de baxar dellos pozos que podrien dar pasu a les galeríes del riu soterrañu atopen otra vegada paredes de formigón, dalgunes col enconfrao entá conservao.
Falando con xente de Camarmeña enteramonos que dempués de contruise el canal de la central dende Cain, un paisanu consiguió la concesión d'esplotación de les fontes del Farfao de la Viña. La so idega yera torgar les fontes d'abaxu pa que'l nivel de l'agua subiera dientro'l macizu y asina, a travies d'una tuberia, amestalo col agua del canal de Cain. Parez ser que foi capaz de facelo'n parte y subir el nivel freaticu alredor de 50 m., llegando a surdir l'agua n'algún momentu per cueves fósiles, dalgunes cerca Culiembru. Pero, enantes de poder facer la tuberia que subiera l'agua al canal de Cain, n'un desxelu l'agua llevó per delantre les compuertes de fierro y el proyeutu quedó en nada.
Fontes de la Cuesta Riosa
La Xerra l'Aramu ye'l gran referente xeográficu del centru d'Asturies. Los sos 1.785 m.s.n.m. qu'algama el so cumal cimeru, el Gamoniteiru, tapecen un gran potencial de redes cárstiques nun algamaes anguañu, ya que tolo pozos esploraos nun dan a les grandes cavidaes qu'atalantamos esisten n'esti macizu. Les surdencies más destacables atopense na so faza Este, nomada la Cuesta Riosa. Les más interesantes, magar que nun son merguyables al surdir l'agua ente argayos , son la Fonte Code y el Güeyu'l Riu. Les agues empobinense dende les mesmes surdencies a traviés del Tunel de l'Aramu al banzau de Los Alfilorios y dende equi a Uviéu.Na semeya d'abaxu el banzau de la Fonte Code.
Equi, el banzau que recoye les agües surdies nel Güeyu'l Riu.
La Fonte la Cuenye la Forcá ye muncho más pequeña que les nomaes anteriormente pero ye la única que conocemos que podria forzase la so esploración somorguiada. Asitiase cerca del abandonau pueblu de Riosecu. Esti pueblu foi fechu pela compañia inglesa qu'esplotaba los veneros de mineral de l'Aramu (The Aramo Cooper Mines Ltd.) . 
Estos mesmos veneros foron esplotaos anteriormente por ástures y romanos. Paga la pena visitar esti pueblu pantasma p'alcontranos al pie de l'Aramu un llugar de típica arquitectura minera galesa.
L'agua que s'empobinaba a esti pueblin provien d'un veneru picau pelos mineros y canalizau pela cueva con un canal de lladriyos.
Esti canal fina n'una pequeña galería que da pasu a un guapu sifón d'agües clares y col fondu de piedra dempués d'un estrenchu llaminador. 
Atalantamos qu'esti agua que surde equi vien de la faza del Mallau d'Espines y del despareciu Pozu Gancios, del que nos contaron que tenia tou un sistema d'entibación fecho pelos mineros pa baxalu a la gueta d'una ayalga.
H.unseya
La surdencia de H.unseya ye la más alta fonte conocia del Riu Seya, asitiada nes cercanies de Pio de Sayambre. Magar que la caliza abunda n'esta faza la H.unseya asitiese al pie del Xerra de Zaramal, de cuarcita. L'agua surde en dellos fontanes nun merguyables. Na semeya, la central hidroelectrica de H.unseya.
Los Garrafes, Bueida, Quirós
Los Garrafes son unos fontanes temporiegos qu'asitiense al pie del Campu Faya, na parroquia quirosana de Ricao a un altor de 980 m.s.n.m. Surden equí les agües desumides nel cordal que cuerre dende El Ranchón (2.162 m.s.n.m.) dica' l Campu Faya (1.980 m.s.n.m.).
Esti cordal ye dende 1985 onde'l G.E. Gorfolí vien desendolcando la so llabor de esploración y catalogación de cavidades, destacando ente les más de 50 esploraes el Pozu'l Trave Rolamuela (-634 m.f.), el Pozu'l Güertu'l Diablu (-260 m.f.) y el Pozu la Val.l.ina'l Corru (-220 m.f.). Ninguna d'estes cavidaes foi algamar el riu soterrañu que surde nes époques de xorrecía en Los Garrafes. El llugar más llonxanu de cautación d'agües ye la resquiebra del Canalón de Rolamuela. Les cavidades allugaes al sur d'esta importante resquiebra vierten les sos agües a la surdencia de El Nacimientu, nos Puertos d'Agüeria.Dende 1988 el G.E. Gorfolí fizo dellos intentos de destorgar l'argayu que nun dexa algamar la galería soterraña per onde cuerre esti importante caudal pero que dica güei nun dieron resultau dalu.Estos fontanes son ya nomaos por G.M. de Xovellanos cuando describe'l so pasu pel Puertu Ventana. 
D'otru llau, metanes del sieglu XIX, cuando se fizo'l primer proyeutu de comunicar Asturies con Castiella por ferrocarril estimose que'l meyor llugar de pasu yera un túnel que comunicara el valle quirosán de Ricao col babianu de Torrebarrio,pero'l temor de que al calar el túnel rompierase la bolsa d'agua de Los Garrafes fizo retirar esta idega. Tamién les influencies caciquiles de la época foron un gran pilancu pa que nun se desendolcara esti proyeutu. 
Fonte de la Playa Los Cristales, Gozón.
Magar que fai munchos años que conozo esta playa y que tengo merguyao nes cueves de la averada playa de San Pedru d'Antromeru y de la Isla d'Antromeru nun sabia que n'esta playa desembocaba un riu soterrañu de cierta importancia.
Tres casi tres selmanes de lluvia casi ininterrumpida tolos acuiferos tan saturaos, polo que ye normal que boten agua per caulquier llau.
N'esta faza ente Banugues y Aboñu el escar tapeciu pela vexetación aparez nidiu baxu l'agua, dando llugar a un paisaxe somarín de muncha guapura enllenu de pequeñes cueves, corredores y pequeñes foces somorguiaes.Esti planu amuesa la rede de resquiebres y pequeñes galeríes del escar intermareal d'Antromeru, frente a la Isla. La mesma cadarma xeolóxica continua somorguiada dando llugar a un guapu paisaxe somarín.
Surden equí les agües d'una gran parte de Los Urrieles. Comprobao por colloración ye la esistencia d'un gran riu soterrañu que dende más allá de Peña Castil llega dica'l Riu Cares.
En 1994, merguyadores del Cave Diving Group y del G. E. Gorfolí esploren un cortu sifón ente costeros dica algamar una campana onde la continuación ta torgada por una llábana de formigón. Dempués d'unos años, en 1999, espeleologos del G.E Gorfolí entren peles galeríes aeries cimeres y dempués de baxar dellos pozos que podrien dar pasu a les galeríes del riu soterrañu atopen otra vegada paredes de formigón, dalgunes col enconfrao entá conservao.Falando con xente de Camarmeña enteramonos que dempués de contruise el canal de la central dende Cain, un paisanu consiguió la concesión d'esplotación de les fontes del Farfao de la Viña. La so idega yera torgar les fontes d'abaxu pa que'l nivel de l'agua subiera dientro'l macizu y asina, a travies d'una tuberia, amestalo col agua del canal de Cain. Parez ser que foi capaz de facelo'n parte y subir el nivel freaticu alredor de 50 m., llegando a surdir l'agua n'algún momentu per cueves fósiles, dalgunes cerca Culiembru. Pero, enantes de poder facer la tuberia que subiera l'agua al canal de Cain, n'un desxelu l'agua llevó per delantre les compuertes de fierro y el proyeutu quedó en nada.Fontes de la Cuesta Riosa
La Xerra l'Aramu ye'l gran referente xeográficu del centru d'Asturies. Los sos 1.785 m.s.n.m. qu'algama el so cumal cimeru, el Gamoniteiru, tapecen un gran potencial de redes cárstiques nun algamaes anguañu, ya que tolo pozos esploraos nun dan a les grandes cavidaes qu'atalantamos esisten n'esti macizu. Les surdencies más destacables atopense na so faza Este, nomada la Cuesta Riosa. Les más interesantes, magar que nun son merguyables al surdir l'agua ente argayos , son la Fonte Code y el Güeyu'l Riu. Les agues empobinense dende les mesmes surdencies a traviés del Tunel de l'Aramu al banzau de Los Alfilorios y dende equi a Uviéu.Na semeya d'abaxu el banzau de la Fonte Code.
Equi, el banzau que recoye les agües surdies nel Güeyu'l Riu.La Fonte la Cuenye la Forcá ye muncho más pequeña que les nomaes anteriormente pero ye la única que conocemos que podria forzase la so esploración somorguiada. Asitiase cerca del abandonau pueblu de Riosecu. Esti pueblu foi fechu pela compañia inglesa qu'esplotaba los veneros de mineral de l'Aramu (The Aramo Cooper Mines Ltd.) . Estos mesmos veneros foron esplotaos anteriormente por ástures y romanos. Paga la pena visitar esti pueblu pantasma p'alcontranos al pie de l'Aramu un llugar de típica arquitectura minera galesa.
L'agua que s'empobinaba a esti pueblin provien d'un veneru picau pelos mineros y canalizau pela cueva con un canal de lladriyos.Esti canal fina n'una pequeña galería que da pasu a un guapu sifón d'agües clares y col fondu de piedra dempués d'un estrenchu llaminador. Atalantamos qu'esti agua que surde equi vien de la faza del Mallau d'Espines y del despareciu Pozu Gancios, del que nos contaron que tenia tou un sistema d'entibación fecho pelos mineros pa baxalu a la gueta d'una ayalga.H.unseya
La surdencia de H.unseya ye la más alta fonte conocia del Riu Seya, asitiada nes cercanies de Pio de Sayambre. Magar que la caliza abunda n'esta faza la H.unseya asitiese al pie del Xerra de Zaramal, de cuarcita. L'agua surde en dellos fontanes nun merguyables. Na semeya, la central hidroelectrica de H.unseya.
Los Garrafes, Bueida, Quirós
Los Garrafes son unos fontanes temporiegos qu'asitiense al pie del Campu Faya, na parroquia quirosana de Ricao a un altor de 980 m.s.n.m. Surden equí les agües desumides nel cordal que cuerre dende El Ranchón (2.162 m.s.n.m.) dica' l Campu Faya (1.980 m.s.n.m.).
Esti cordal ye dende 1985 onde'l G.E. Gorfolí vien desendolcando la so llabor de esploración y catalogación de cavidades, destacando ente les más de 50 esploraes el Pozu'l Trave Rolamuela (-634 m.f.), el Pozu'l Güertu'l Diablu (-260 m.f.) y el Pozu la Val.l.ina'l Corru (-220 m.f.). Ninguna d'estes cavidaes foi algamar el riu soterrañu que surde nes époques de xorrecía en Los Garrafes. El llugar más llonxanu de cautación d'agües ye la resquiebra del Canalón de Rolamuela. Les cavidades allugaes al sur d'esta importante resquiebra vierten les sos agües a la surdencia de El Nacimientu, nos Puertos d'Agüeria.Dende 1988 el G.E. Gorfolí fizo dellos intentos de destorgar l'argayu que nun dexa algamar la galería soterraña per onde cuerre esti importante caudal pero que dica güei nun dieron resultau dalu.Estos fontanes son ya nomaos por G.M. de Xovellanos cuando describe'l so pasu pel Puertu Ventana. 
D'otru llau, metanes del sieglu XIX, cuando se fizo'l primer proyeutu de comunicar Asturies con Castiella por ferrocarril estimose que'l meyor llugar de pasu yera un túnel que comunicara el valle quirosán de Ricao col babianu de Torrebarrio,pero'l temor de que al calar el túnel rompierase la bolsa d'agua de Los Garrafes fizo retirar esta idega. Tamién les influencies caciquiles de la época foron un gran pilancu pa que nun se desendolcara esti proyeutu. Fonte de la Playa Los Cristales, Gozón.
Magar que fai munchos años que conozo esta playa y que tengo merguyao nes cueves de la averada playa de San Pedru d'Antromeru y de la Isla d'Antromeru nun sabia que n'esta playa desembocaba un riu soterrañu de cierta importancia.
Tres casi tres selmanes de lluvia casi ininterrumpida tolos acuiferos tan saturaos, polo que ye normal que boten agua per caulquier llau. N'esta faza ente Banugues y Aboñu el escar tapeciu pela vexetación aparez nidiu baxu l'agua, dando llugar a un paisaxe somarín de muncha guapura enllenu de pequeñes cueves, corredores y pequeñes foces somorguiaes.Esti planu amuesa la rede de resquiebres y pequeñes galeríes del escar intermareal d'Antromeru, frente a la Isla. La mesma cadarma xeolóxica continua somorguiada dando llugar a un guapu paisaxe somarín.
No hay comentarios:
Publicar un comentario